In het streven naar meer transparantie, verbetering van het inzicht in de financiële positie en voor de vergelijking met andere gemeenten worden zowel in de begroting als jaarrekening een set van financiële kengetallen opgenomen. Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of balans. De kengetallen zijn het uitgangspunt voor de beoordeling van de financiële positie van de gemeente Venlo. Bij de vaststelling van de financiële verordening in 2016 zijn deze kengetallen door uw raad voorzien van streefwaarden waarbij tevens de context is aangegeven.

De kengetallen maken inzichtelijk over hoeveel (financiële) ruimte de gemeente beschikt om structurele en incidentele lasten te kunnen dekken of opvangen. Ze geven zodoende inzicht in de financiële weerbaar- en wendbaarheid. De kengetallen zullen in samenhang bezien worden, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een beeld geven van de financiële positie.

De financiële positie is geen doel op zich en moet altijd bezien worden in het licht van de totale maatschappelijke opgave van de stad. Het te bereiken maatschappelijke rendement en de bijdrage aan de inhoudelijke beleidsdoelstellingen zijn hierbij van evident belang. De financiële positie is ondersteunend aan het afwegingsproces en moet het bestuur helpen verantwoorde keuzes te kunnen maken voor de (middel)lange termijn.

Samenvatting beoordeling onderlinge verhouding tussen de kengetallen (financiële positie)

In deze paragraaf wordt verderop uitgebreid ingegaan op de analyse en individuele beoordeling van de financiële kengetallen. In onderstaande tabel is een samenvatting opgenomen van de financiële kengetallen.

Bij de start van deze bestuursperiode is de financiële positie zorgelijk en complex. De afgelopen jaren zijn we geconfronteerd met forse tekorten op de jaarrekening. Het eigen vermogen is de afgelopen jaren gedaald met € 80 miljoen waarvan de laatste 4 jaar met ongeveer € 40 miljoen. Op basis van de door u vastgestelde uitgangspunten en de in maatschappelijke zin pijnlijke bezuinigingsmaatregelen is de verwachting dat we het dieptepunt hebben aangetikt. In deze begroting presenteren wij een reëel en structureel sluitende begroting waarbij een 'voorzichtige' trend naar boven wordt ingezet voor wat betreft de  verbetering van ons (weerstands)vermogen.

Zowel de ratio weerstandsvermogen (2018 en 2019) als de solvabiliteitsratio bevinden zich onder de door u vastgestelde streefwaarden. De herstructurering van het eigen vermogen in 2018 was noodzakelijk om niet geconfronteerd te worden met een negatieve algemene reserve.
 De ratio weerstandsvermogen zal in 2019 naar verwachting niet boven de 1 uitkomen, waarbij 2020 zich bevindt op 1,0. De streefwaarde bedraagt ≥ 1,0. Conclusie is dat onze gemeente in 2019 nog niet over voldoende weerstandscapaciteit beschikt in relatie tot het risicoprofiel van de gemeente.

De structurele exploitatieruimte was in 2017 fors negatief. Dit werd veroorzaakt door het negatieve jaarrekeningresultaat. Ook voor 2018 is het kengetal nog flink lager dan de streefwaarde van >=0%. Vanaf 2019 herstelt de structurele exploitatieruimte zich. Door het realiseren van de voorgestelde structurele (bijsturings)maatregelen realiseren we weer een structureel positieve exploitatieruimte.

De schuldquotes, grondexploitatie en de belastingcapaciteit bevinden zich binnen de door uw raad vastgestelde streefwaarden en laten een stabiele meerjarige ontwikkeling zien.

Opgemerkt wordt dat de lage waarde van de grondexploitatie genuanceerd dient te worden, omdat onze gemeente voor materiële bedragen deelneemt in- en financieringen heeft verstrekt aan BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo en BV Campus Vastgoed Greenport Venlo.   

Individuele beoordeling kengetallen

Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Deze kengetallen zijn verder toegelicht in de paragraaf financiering.

Solvabiliteitsratio
Dit kengetal is verder toegelicht in de paragraaf financiering.

Grondexploitatie
Grondexploitaties kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. Indien gemeenten leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor (toekomstige) projecten om deze op termijn te verkopen hebben zij een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer de verkopen worden geëffectueerd. Van de opbrengst van de verkopen kan immers de schuld worden afgelost.
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Wanneer de waarde van de grond laag is, loopt een gemeente relatief weinig risico maar is er relatief weinig waarde om de schuld te kunnen verlagen uit grondverkopen. Uw raad heeft een streefwaarde van <35% vastgesteld.

De ratio grondexploitatie laat een redelijk 'stabiele' ontwikkeling zien die in positieve zin ver onder de streefwaarde bevindt. Enerzijds betekent dit dat het risico relatief gering is en anderzijds dat er relatief weinig waarde is om de schuld te kunnen verlagen.  

Belangrijke kanttekening hierbij is dat in ogenschouw moet worden genomen dat de gemeente voor materiële bedragen deelneemt in - en financieringen heeft verstrekt aan BV Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo en BV Campus Vastgoed Greenport Venlo. Dit zijn entiteiten waarin de corebusiness wordt gevormd door grondexploitaties. Zouden de Venlose aandelen in deze grondexploitaties meegeteld worden dan zou het percentage beduidend hoger uitkomen dan de  genoemde 2% in 2019.

Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Hierbij  wordt gekeken naar de structurele baten en structurele lasten en deze worden vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder de rente en aflossing van leningen) te dekken. Over het algemeen geldt dus als richtlijn: hoeveel te hoger het kengetal structurele exploitatieruimte, hoeveel te gunstiger (en flexibeler) dit is voor de gemeente. Uw raad heeft de streefwaarde vastgesteld waarbij de structurele lasten gedekt worden door structurele baten (>=0%).

De structurele exploitatieruimte was in 2017 fors negatief. Dit werd veroorzaakt door het negatieve jaarrekeningresultaat. Ook voor 2018 is het kengetal nog flink lager dan de streefwaarde van >=0%. Vanaf 2019 herstelt de structurele exploitatieruimte zich. Ook ten opzichte van de ratio's die meerjarig in de begroting 2018-2021 waren gepresenteerd zien we een verbetering. Dit is het gevolg van het realiseren van de voorgestelde structurele (bijsturings)maatregelen. Hierdoor ontwikkelt de structurele exploitatieruimte zich positief.  

Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de woonlasten van een meerpersoonshuishouden met een gemiddelde WOZ-waarde zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t (2019) te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 (2018). Het geeft weer wat de "ruimte" is om belastingen te verhogen ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het is de bevoegdheid van uw raad met welke omvang de belastingen en heffingen worden verhoogd. Om de flexibiliteit van de begroting te duiden ten opzichte van het landelijk gemiddelde heeft u een streefwaarde vastgesteld van <=105%.

De indicator laat een stijgende ontwikkeling zien ten opzichte van de jaarrekening 2017 en wordt met name veroorzaakt door een stijging van de afvalstoffenheffing.
Geconcludeerd kan worden dat de totale woonlasten voor een gezin met een woning met een gemiddelde WOZ-waarde in de gemeente Venlo stijgen. De woonlasten zijn vanaf 2018 hoger dan het landelijk gemiddelde.
De belastingcapaciteit laat de ruimte zien die gemeente Venlo heeft om de structurele baten op korte termijn te vergroten ten opzichte van de streefwaarde. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de ratio dusdanig is opgebouwd dat de woonlasten elk jaar worden vergeleken met de gemiddelde woonlasten van Nederland over het jaar 2018, wat in de jaren 2019 en verder een vertekend beeld geeft.

Weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers op te kunnen vangen. Uitgangspunt is dat er voldoende middelen voorhanden zijn om eventuele tegenvallers af te dekken.
Uw raad streeft naar een waarde van de ratio van minimaal 1.
Het weerstandsvermogen wordt verder toegelicht in de volgende paragraaf.