Om mensen naar vermogen deel te laten nemen aan de arbeidsmarkt of maatschappij, staat een groot aantal instrumenten ter beschikking. Deze instrumenten zijn wettelijk of gebaseerd op (regionaal) beleid. De instrumenten passen bij de principes van Cradle-to-cradle. We gaan namelijk uit van een positief mensbeeld en de kansen die er zijn. We benutten de kansen, kennis en talenten volop en versterken deze waar mogelijk. Het doel is om iedereen op zijn manier mee te kunnen laten doen in de Venlose samenleving.
Om mee te kunnen doen in de samenleving zijn er een tweetal randvoorwaarden waar aan voldaan moet worden, namelijk inkomensondersteuning en het bestrijden en voorkomen van armoede in de maatschappij. Als mensen op deze punten worden ‘ontzorgd’, wordt deelname aan de samenleving makkelijker.
Het (naar vermogen) actief deelnemen aan de maatschappij
Bij het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt richt het programma Participatie en Werkgelegenheid zich op de volgende onderdelen:
1. Werkbedrijf en Werkgeversservicepunt Noord-Limburg
2. Activiteiten Werkplein
3. Social Return on Investment
4. Aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt
Door de aantrekkende economie en toename van de bedrijvigheid in Venlo en de regio zien we een toename in de vraag naar personeel op diverse niveaus, dit biedt kansen voor alle inwoners. We zien een groei in vacatures en daling van het aantal werkzoekenden. Vanwege de ontstane personeelskrapte staan werkgevers meer dan ooit open voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit biedt kansen, ook voor de bijstandsgerechtigden. Met het Aanvalsplan Venlo Werkt spelen we in op deze kansen. Voor het overgrote deel van de acties uit het Aanvalsplan worden derde geldstromen ingezet. Tevens zien we dat we vanwege de economische situatie minder ondersteuning hoeven te bieden aan werkzoekenden. Dit leidt er toe dat het re-integratiebudget niet volledig wordt benut.
1. Werkbedrijf en Werkgeversservicepunt Noord-Limburg
Het Werkbedrijf is een bestuurlijk netwerk van sociale partners, UWV en gemeenten in Noord-Limburg dat de centrale spil vormt bij de arbeidsbemiddeling voor de doelgroep Banenafspraak uit het Sociaal Akkoord. Het Werkbedrijf in Noord-Limburg kiest voor een bredere opdracht: Primaire focus is op werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en op werkgevers die deze werkzoekenden willen aannemen.
Als centrumgemeente voert Venlo deze taken voor de Regio Noord-Limburg uit. Zoals in het marktbewerkingsplan vastgelegd ziet de beleidsagenda er als volgt uit:
- Invulling geven aan de Banenafspraak
- Aandacht voor strategische personeelsplanning
- Focus op kansrijke sectoren
- Benutten van kansen over de grens
- Inspelen op flexibiliteit en mobiliteit
- Aansluiten van onderwijs en arbeidsmarkt
Het WerkgeversServicePunt regio Noord-Limburg (hierna: WSP) is de uitvoerende netwerkorganisatie waarin de zeven Noord-Limburgse gemeenten, UWV en de drie Noord-Limburgse Sw-organisaties gezamenlijk afspraken maken over dienstverlening aan werkgevers. De besluiten van het bestuur van het Werkbedrijf gelden als (beleidsmatig) kader voor de partijen die aangesloten zijn bij het WSP.
Het WSP zet de vraag van de ondernemer centraal. Het zijn vooral de ondernemers die de werkgelegenheid creëren. Het resultaat van de vraaggerichte benadering is een goede relatie met de ondernemers, waardoor we hun behoefte begrijpen en zij ons zien als partner. De kracht van de dienstverlening is het ombuigen van de vraag van de ondernemers naar de mogelijkheden van de mensen in de werkzoekendenbestanden met als resultaat meer mogelijkheden voor deze mensen en minder mensen geregistreerd als werkzoekende. Van de ondernemers vragen we eigen inspanning om zoveel mogelijk werkzoekenden aan het werk te helpen en om met ideeën te komen hoe ze werkzoekenden kunnen matchen met hun banen. Daarnaast legt het WSP verbindingen met onderwijs, brancheverenigingen, sociale partners en andere betrokken organisaties om te komen tot publiek-private arrangementen met ondernemers.
Afgelopen periode is er geïntensiveerd op de verbinding tussen de werkgeversdienstverlening (WSP) en de werkzoekendendienstverlening: de recruitmentaanpak. Hiervoor worden voornamelijk derde geldstromen ingezet.
2. Activiteiten Werkplein
De Participatiewet redeneert vanuit het vergroten van de eigen kracht van burgers. Een samenspel is hierbij nodig van inwoners die geloven in hun kwaliteiten, in combinatie met gedreven sociale ondernemers, vernieuwende zorgaanbieders en een goed faciliterende overheid. Het is de bedoeling dat werkzoekenden die onder de Participatiewet vallen een vaste en betaalde baan vinden, zo nodig met ondersteuning. De focus ligt daarbij op de mogelijkheden van de werkzoekende in plaats van zijn of haar belemmeringen. Daarnaast zijn er meerdere projecten of arrangementen om iemand richting arbeidsmarkt te begeleiden zoals het projectplan Quintastics dat zich richt op 50-plussers. Ook de aanpak voor statushouders en niet westerse allochtonen vormen een onderdeel van de activiteiten van het Werkplein. Voor de financiering van deze projecten wordt voornamelijk gebruik gemaakt van derde geldstromen. Zo is er subsidie aangevraagd (en toegekend) bij de Provincie Limburg om grensoverschrijdende samenwerking te intensiveren.
Voor werkzoekenden met een grote ondersteuningsbehoefte wordt KanDoen ingezet. KanDoen is een voorziening op het gebied van werk en arbeidsmatige activiteiten op locaties in de wijk. Medewerkers van KanDoen boeken sociale en maatschappelijke vooruitgang op meerdere leefdomeinen, stromen door op de participatieladder of zijn in staat om hun huidige niveau van functioneren te behouden.
Conform de ingezette koers is WAA de laatste jaren omgevormd van een Multi MKB-bedrijf naar een sociaal duurzaam detacheringsbedrijf. Inmiddels zijn alle Wsw'ers met een loonwaarde tot maximaal 30% van het wettelijk minimumloon en een KanDoen profiel vanuit WAA geplaatst bij KanDoen. Voor deze beschut werk kandidaten biedt KanDoen individuele ontwikkelmogelijkheden. Personeel met hogere loonwaarden is extern gedetacheerd of werkt in ondersteunende functies binnen WAA. De komende jaren wordt gewerkt aan verdere vervlechting van de WAA en de gemeentelijke organisatie, zodat vanuit een integralere en efficiëntere werkwijze de arbeidsmarkt zowel qua vraag als aanbod ondersteund kan worden.
3. Social Return on Investment
De gemeente Venlo heeft sinds 1 januari 2012 Social Return On Investment (hierna SRoI) als beleidsuitgangspunt bij de inkoop van werken, diensten en leveringen. Ook wordt bij het verstrekken van subsidies een sociale paragraaf opgenomen bij de verstuurde definitieve subsidiebeschikking. De gemeente heeft veelal een fors beïnvloedbaar inkoopvolume per jaar en daarmee ook een belangrijk middel om de participatie op de arbeidsmarkt te stimuleren. Deze inkoopkracht kan effectiever en efficiënter benut worden door het toepassen van Social Return.
4. Aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt
Kwetsbare jongeren
De invoering van de Participatiewet heeft invloed op de arbeidstoeleiding voor leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs (vso), praktijkonderwijs (PrO) en entreeonderwijs. Deze groep jongeren blijkt kwetsbaarder op de arbeidsmarkt en is veelal aangewezen op intensieve begeleiding en ondersteuning om aan het werk te komen en aan het werk te blijven. Het aan het werk krijgen en houden van doelgroep is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de 4 O’s: Ouders, Ondernemers, Onderwijs en Overheid. In de arbeidsmarktregio Noord-Limburg werken voortgezet speciaal onderwijs, praktijkonderwijs en entreeonderwijs, UWV en gemeenten intensief samen. Deze samenwerking is gestart onder het convenant Baanwijs. Het convenant is inmiddels afgelopen maar de samenwerking wordt voortgezet. De ambitie is een sluitende aanpak waarbij alle kwetsbare jongeren in Noord-Limburg naar vervolgonderwijs gaan, een werkplek hebben en behouden of passende dagbesteding of een toeleidingstraject krijgen.
Door landelijke ontwikkelingen binnen het onderwijs, waaronder de entreeopleiding in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en de invoering van de referentieniveaus rekenen en taal komt het uitstroomperspectief van deze leerlingen richting het mbo en richting arbeid nog verder onder druk te staan. Een integrale benadering en een soepele overgang van school naar werk is hierdoor meer dan ooit van belang. Het programma Participatie en Werkgelegenheid in relatie met het programma Onderwijs en Jeugd maakt zich sterk voor een integrale en goed afgestemde uitvoering tussen ouders, onderwijs, ondernemers en overheid.
Servicepunt Leren en Werken
In juni 2016 is het businessplan Leren en Werken ondertekend voor de arbeidsmarktregio’s Noord- en Midden Limburg. Hiermee heeft de samenwerking tussen de partners rondom het thema Leren en Werken in Noord- en Midden-Limburg nieuw elan gekregen. Gilde Opleidingen, CITAVERDE College, UWV, SBB en de centrumgemeenten Venlo en Roermond willen namens de arbeidsmarktregio’s een structurele samenwerking op het gebied van leren en werken aangaan. Het servicepunt draagt bij aan de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt.
Laaggeletterdheid en volwasseneneducatie
Op verzoek van de raad zijn we in 2017 gestart met het voorkomen en bestrijden van laaggeletterdheid in Venlo. In maart 2017 is het Aanvalsplan Laaggeletterdheid vastgesteld door het college en is de raad hierover geïnformeerd. Tot op heden is veel tijd en energie gestoken in het samenbrengen van organisaties en het coördineren en regisseren van lokale initiatieven en acties.
Samen met de partners zijn prioriteiten/speerpunten benoemd voor de uitvoering van het Aanvalsplan laaggeletterdheid in 2018.
De samenwerking met de aanbieders van non-formele en informele taaltrajecten is in 2018 gecontinueerd in de vorm van financiële ondersteuning en/of inkoop. Het aanbieden van formele trajecten (voldoen aan standaarden volwasseneneducatie met diploma erkenning) worden prioritair ingezet voor mensen in de bijstand en jongeren zonder startkwalificatie. Deze trajecten zijn gezamenlijk ingekocht met de gemeenten Beesel, Horst aan de Maas, Peel en Maas en Venray op basis van het Regionaal Programma Volwasseneneducatie regio Noord-Limburg.
Er wordt nog steeds ingezet op het organiseren van workshops herkennen en bespreekbaar maken van laaggeletterdheid. Deze workshops worden veelal verzorgd door de Stichting Lezen&Schrijven.
We beschikken over een steeds beter dekkende basisinfrastructuur taalaanbod bestaande uit formele, non-formele en informele trajecten. Wat een passend taaltraject is, hangt af van de taalvraag van de burger en van het beoogd doel van het taaltraject. In voorbereiding zijn zogenaamde duale taaltrajecten, taal op de werkvloer of taal bij de opvoeding.
Het naar vermogen voorzien in eigen inkomen
We spannen ons in om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen op de arbeidsmarkt. Deelnemen aan de arbeidsmarkt zorgt er voor dat iemand in zijn eigen inkomen kan voorzien. Ondanks onze inspanning zullen er altijd mensen zijn die een beroep moeten doen op inkomensondersteuning. De Participatiewet biedt een financieel vangnet voor mensen die geen of onvoldoende middelen van bestaan hebben. Het is de bedoeling dat inwoners zo kort mogelijk van deze voorziening gebruik maken. De betrokken inwoner heeft zelf de verantwoordelijkheid om alles te doen om weer zo snel mogelijk een reguliere (betaalde) baan te krijgen of op een ander manier in voldoende middelen van bestaan te voorzien. Daar waar nodig ondersteunen we hier bij.
Met het bieden van inkomensondersteuning voeren we een wettelijke taak uit. Als iemand recht heeft op een uitkering, moeten we die verstrekken. Voor de uitvoering ontvangen we een budget van het Rijk, het BUIG budget. Landelijk is hier veel discussie over. Deze discussie gaat over de hoogte van het macrobudget en het verdeelmodel.
In Venlo staat dit budget, net als bij veel andere gemeenten, onder druk. Met diverse acties, waaronder het Aanvalsplan Venlo Werkt, beogen we zo veel mogelijk uitstroom uit de uitkering te realiseren door iemand een plek te bieden op de arbeidsmarkt. Daarnaast controleren we de rechtmatige verstrekking van uitkeringen en zijn we streng aan de poort. Voor de rechtmatige verstrekking van uitkeringen wordt tijdelijk extra formatie toegevoegd aan de sociale recherche. Deze investering zal zich ruim terugverdienen. Samen met de acties uit onder andere het Aanvalsplan, zal dit vanaf 2019 meerjarig tot een positief resultaat leiden op inkomensondersteuning.
Er zijn echter veel factoren van invloed op de samenstelling en ontwikkeling van het bijstandsvolume die we als gemeente beperkt kunnen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld het aantal te huisvesten statushouders.
De gemeente Venlo heeft ook een eigen armoedebeleid, deels gebaseerd op wettelijke taken uit de Participatiewet. Dit is het sluitstuk van het gemeentelijke vangnet. Hiervoor zijn diverse regelingen en verordeningen vastgesteld, waaronder:
- Geld-Terug-Regeling;
- Kindpakket en seniorenpakket;
- Verordening individuele inkomenstoeslag;
- Kwijtschelding gemeentelijke belastingen.
Naast deze regelingen voert de gemeente ook de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening en het daarop gebaseerde Beleidsplan Schuldhulpverlening uit.
In 2018 is samen met het maatschappelijk middenveld het armoedebeleid 2015 – 2018 geëvalueerd. Er wordt een nieuw armoedebeleid gerealiseerd, mede op basis van deze evaluatie en in cocreatie met het maatschappelijk middenveld, dat vanaf 2019 richtinggevend zal zijn.
Het nieuwe armoedebeleid wordt een integraal beleidsplan waarin niet alleen schuldhulpverlening wordt verwerkt. Er wordt ook een koppeling gemaakt met bijvoorbeeld werk, laaggeletterdheid en preventie en vroegsignalering van problemen. Kortom: het doel van het nieuwe beleid is een integrale aanpak waardoor mensen weer perspectief geboden wordt. Uitgangspunt van het beleid is dat financiële middelen geen belemmering mogen vormen voor een volwaardige deelname aan de maatschappij.
Door de aantrekkende economie is het aantal huishoudens met een inkomen onder het sociaal minimum de afgelopen jaren gedaald (bron: Minimascan Stimulansz). Daarnaast wordt het nieuwe armoedebeleid op een andere manier vormgegeven en worden slimme verbindingen gerealiseerd.
Door de aanpassingen kan een reductie van de uitgaven gerealiseerd worden waarbij het niveau van de voorziening gelijk blijft.